PROGRAM DZIAŁANIA INSTYTUCJI KULTURY MUZEUM PAMIĘCI MIESZKAŃCÓW ZIEMI OŚWIĘCIMSKIEJ

1. OBRAZ INSTYTUCJI KULTURY

Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej (MPMZO) powstało 1 września 2017 r. na mocy uchwały Nr XXXIII/329/2017 Rady Powiatu w Oświęcimiu z dnia 8 sierpnia 2017 r. w sprawie utworzenia muzeum – samorządowej instytucji kultury pod nazwą: Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej (w organizacji) oraz nadania statutu Muzeum. Muzeum jest samorządową instytucją kultury prowadzoną wspólnie przez Powiat Oświęcimski oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wpisaną do Rejestru Instytucji Kultury Powiatu Oświęcimskiego pod nr 1/2018 i obecnie działającą na podstawie statutu nadanego uchwałą Nr L/420/2022 Rady Powiatu w Oświęcimiu z dnia 21 grudnia 2022 r. Priorytetowym zadaniem przyjętym do realizacji od momentu powstania Muzeum była realizacja inwestycji w obiekcie tzw. „Lagerhus”, zlokalizowanym przy ulicy M. Kolbego 2A w Oświęcimiu, który został przeznaczony na siedzibę Muzeum, wraz z utworzeniem wystawy stałej. Równolegle prowadzone były działaniach związane z tworzeniem struktur instytucji kultury i realizowaniem celów statutowych. Realizacja zadania inwestycyjnego pn. „Adaptacja budynku na potrzeby Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej wraz z wykonaniem ekspozycji stałej”, możliwa była dzięki dotacji celowej MKiDN w kwocie – 35 mln złotych. Zadanie zostało zrealizowane pomyślnie, zgodnie z przyjętymi harmonogramami i budynek został oddany do użytku końcem 2021 r. Dotrzymanie terminów realizowanego zadania wymaga podkreślenia i zauważenia, z uwagi na trudne wówczas uwarunkowania zewnętrzne wynikające z pandemii Covid – 19 i związanych z tym ogromnych zakłóceń na rynku usług i dostaw. Równolegle z realizacją inwestycji, prowadzone były intensywne poszukiwania materiałów historycznych, co wiązało się z docieraniem do osób starszych z terenu ziemi oświęcimskiej pamiętających czasy niemieckiej okupacji. Z tymi mieszkańcami dokonywano nagrywań audio i video ich relacji i wspomnień w celu pozyskania materiału koniecznego do stworzenia scenariusza wystawy stałej. Przy niewielkim wówczas składzie osobowym pracowników merytorycznych, udało się pozyskać bardzo wartościowe materiały historyczne, dzięki którym powstała wystawa stała pn. „Obrazy pamięci – losy mieszkańców ziemi oświęcimskiej”. Wystawa ta, została udostępniona dla ogółu odbiorców 1 maja 2022 r. Autorskim pomysłem, który z powodzeniem został zrealizowany była koncepcja, unikatowej w skali Polski ścieżki edukacyjnej – pn. „Ścieżka Superbohaterów”. Zlokalizowana przed budynkiem muzealnym ścieżka, na którą składają się m.in. rzeźby postaci dziecięcych, to wyjątkowe miejsce spotkania z historią, adresowane dla młodszych odbiorców. W kolejnych miesiącach po otwarciu Muzeum, zorganizowanych zostało szereg wydarzeń zachęcających odbiorców do odwiedzenia Muzeum. Od maja do końca 2022 r. roku Muzeum odwiedziło 7238 gości. Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej jest miejscem, w którym wiodącą rolę odgrywa pamięć, postrzegana zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i zbiorowym. Kluczową ideą w działalności Muzeum jest przedstawianie wielowiekowej historii Ziemi Oświęcimskiej przez pryzmat losów jej mieszkańców z uwzględnieniem różnorodności etnicznej i kulturowej budującej lokalną tożsamość, w tym pokazanie tragicznej sytuacji miejscowej ludności po wybuchu II wojny światowej i przedstawienie pomocy więźniom niemieckiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz – Birkenau udzielonej przez mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej i polski ruch oporu w warunkach terroru okupacyjnego i w kontekście realizowanego planu Zagłady. Muzeum jest instytucją kultury o charakterze historycznym i partycypacyjnym, z którą utożsamiają się mieszkańcy regionu aktywnie uczestniczący w honorowaniu pamięci o ludności miejscowej niosącej pomoc więźniom KL Auschwitz – Birkenau. Muzeum jest również instytucją pamięci o charakterze tożsamościowo – wspólnotowym, która zaprzecza białym plamom na kartach historii dotyczącej czasów II wojny światowej. Jest to jedyna w Powiecie Oświęcimskim placówka zaprojektowana, wykonana i wyposażona w najnowocześniejsze rozwiązania z zakresu technologii IT. Podkreślić również należy, że przeznaczenie zabytkowego obiektu „Lagerhaus” na instytucję kultury jest wyrazem zadośćuczynienia mieszkańcom ziemi oświęcimskiej, którzy w czasie niemieckiej okupacji pomagali więźniom obozu Auschwitz – Birkenau.

2. CELE I GŁÓWNE WYZWANIA MUZEUM

• 1.Działania partycypacyjne.

Działania związane z realizacją statutowych celów Muzeum oparte są na aktywnym partnerstwie z różnymi grupami odbiorców, na wsłuchiwaniu się w ich potrzeby i opinie, zapraszaniu publiczności do współtworzenia, aby byli nie tylko uczestnikami ale również inicjatorami działań muzealnych. Celem Muzeum jest dążenie do uświadomienia sobie przez odbiorców, że ta szczególna instytucja kultury, utrwalająca pamięć o przeszłości ziemi oświęcimskiej, eksponująca jej piękno, i nie pozwalająca zapomnieć o tragicznej przeszłości związanej z niemiecką okupacją – należy do nich. Jest ich własnością, z którą mogą się utożsamiać i w partycypacji z którą, mogą robić kolejne kroki w osobistym rozwoju.

• 2. Budowanie „marki MPMZO”.

Główne wyzwania stojące przed placówką na najbliższe lata są wielowektorowe, przy czym jednym z najważniejszych zadań jest dalsze budowanie „marki MPMZO”, tj. uczynienie tej szczególnej instytucji kultury miejscem znanym i rozpoznawalnym w przestrzeni lokalnej, w regionie, w skali całego kraju ale również w przestrzeni międzynarodowej. Celem jest również doprowadzenie do podniesienia poziomu wiedzy społeczeństw na temat zaangażowania i bohaterskich postaw mieszkańców ziemi oświęcimskiej w udzielaniu pomocy więźniom KL Auschwitz – Birkenau.

• 3. Promocja wystawy stałej.

Ważnym aspektem w budowaniu pozytywnego odbioru multimedialnej wystawy stałej muzeum jest oddziaływanie na odbiorców ze wszystkich grup wiekowych, począwszy od dzieci i młodzieży, przez osoby dorosłe i starsze wiekiem, ze szczególnym skoncentrowaniem przekazu względem osób ze szczególnymi potrzebami. Należy dążyć do zaangażowania odbiorców w formułę muzeum interaktywnego i partycypacyjnego, co jest już powszechnie obserwowanym trendem we współczesnym muzealnictwie. Istotną kwestią jest dalsze promowanie Muzeum, nie tylko poprzez powszechnie wykorzystywane social media ale również poprzez tradycyjne środki przekazu, tj. prasa, radio, TV o zasięgu lokalnym, regionalnym i ogólno – krajowym. Jest to szczególnie ważne z uwagi na docieranie do odbiorców w wieku starszym, przyzwyczajonych do korzystania z tradycyjnych środków przekazu.

• 4. Budowanie kolekcji.

Jednym z elementów budowania kolekcji jest poszukiwanie i gromadzenie muzealiów o unikatowym charakterze obrazujących życie społeczne i kulturalne mieszkańców ziemi oświęcimskiej na przestrzeni wieków, a także będących dziełem wytworzonym przez znane postaci pochodzące z ziemi oświęcimskiej (np. Igor Mitoraj, Awit Szubert). Działania te mają na celu stworzenie nowoczesnego centrum gromadzenia i opracowywania materiałów dokumentujących ludzkie losy w kontekście historycznym. Efekty tych prac będą udostępniane w formie prelekcji, konferencji i publikacji. Innym również ważnym sposobem na powiększanie zbiorów jest zintensyfikowanie działań celem pozyskiwania i utrwalenia poprzez nagrania audio i video relacji/wspomnień świadków historii – mieszkańców ziemi oświęcimskiej pamiętających czasy II wojny światowej, jak również członków ich rodzin. Obecny stan zasobów przedstawia się następująco: pozyskano nagrania audio i video o łącznym czasie 144 godziny – dla zobrazowania to 6 dni i nocy nieprzerwanych rozmów. Pozyskano również 46 nagrań od podmiotów zewnętrznych.

• 5. Powołanie stowarzyszenia.

Stworzenie warunków do rozwoju w otoczeniu Muzeum stowarzyszenia tj. podmiotu z poza sektora finansów publicznych wspierającego działalność MPMZO, którego zadaniem byłoby zintensyfikowanie działań statutowych Muzeum i stworzenie płaszczyzny do pozyskiwania środków finansowych i osób z ukierunkowaniem na utrwalanie pamięci historycznej ziemi oświęcimskiej i ochronę jej dziedzictwa kulturowego.

3. GRUPY ODBIORCÓW

Podstawowym celem edukacyjnej aktywności muzealnej jest przygotowywanie oferty dla wszystkich grup odbiorców. Oferta muzealna powinna być adresowana do wszystkich odbiorców, nie wykluczając żadnej grupy wiekowej. Już teraz z muzealnej oferty korzystają małe dzieci, a przykładem jest min. projekt pn. „List do św. Mikołaja”, który z roku na rok cieszy się coraz większym zainteresowaniem i powinien być kontynuowany. Oferta edukacyjna powinna być również adresowana do osób starszych wiekiem, którzy indywidualnie uczestniczą w projektach muzealnych ale również do grup zorganizowanych, np. słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku, użytkowników Dziennych Domów Pomocy, Środowiskowych Domów Samopomocy, czy też organizacji pozarządowych skupiających osoby starsze. Ważną grupę naszych odbiorców stanowią osoby ze szczególnym potrzebami, zainteresowane naszą ofertą indywidualnie jak również w ramach aktywności na Warsztatach Terapii Zajęciowej. Istotnym jest dalsze budowanie i wzmacnianie więzi między Muzeum, a tymi osobami. W rozwoju oferty muzealnej należy dążyć do integracji międzypokoleniowej poprzez angażowanie młodszego i starszego pokolenia i w tym celu planuje się rozbudowanie oferty o warsztaty rodzinne i międzypokoleniowe. Ważne grono odbiorców naszej oferty muzealnej stanowią dzieci i młodzież szkolna. Chcemy, aby z wystawą zapoznał się każdy uczeń, odbywający naukę w szkole podstawowej czy też ponadpodstawowej z terenu powiatu oświęcimskiego. Ponadto, również ważną grupę odbiorców naszej wystawy stanowią goście krajowi i zagraniczni odwiedzający ziemię oświęcimską. Proponujemy im zwiedzanie wystawy, ale również skorzystanie z dedykowanych warsztatów o charakterze historycznym. Mając na uwadze konieczność docierania z przekazem Muzeum do jak najszerszego grona odbiorców planuje się dalsze wzmacnianie działań promocyjno – informacyjnych.

4. DZIAŁANIA EDUKACYJNE I WYSTAWY

1. Działania edukacyjne. W funkcjonowaniu współczesnego muzeum, ogromne znaczenie ma wielowektorowa działalność edukacyjna. Zgodnie z nową definicją (przyjętą przez Walne Zgromadzenie ICOM w 2022 r.), muzeum jest otwarte dla publiczności, dostępne i integracyjne muzea wspierają różnorodność i zrównoważony rozwój . Działają i komunikują się etycznie, profesjonalnie, przy udziale społeczności , oferując różnorodne doświadczenia edukacyjne, refleksję i dzielenie się wiedzą. Od początku istnienia MPMZO działalność edukacyjna traktowana jest priorytetowo i w dalszym ciągu planuje się kontynuować i rozwijać tę działalność poprzez m.in:

• prowadzenie lekcji, warsztatów i projektów edukacyjnych dla dzieci i młodzieży z każdego szczebla edukacyjnego, wg scenariuszy opracowanych przez asystentów muzealnych MPMZO;
• prowadzenie warsztatów z zakresu edukacji historycznej dla nauczycieli z placówek oświatowych oraz ośrodków doszkalających;
• w cyklu pn. „Muzycznie, historycznie” planuje się co najmniej 2 razy w roku organizację koncertów muzycznych tematycznie wpisujących się w przesłanie muzeum. W tym celu wykorzystywana będzie sala konferencyjna Muzeum oraz przestrzeń wokół budynku;
• Noc muzeów – kontynuacja działań poprzez otwarcie w godzinach wieczornych Muzeum dla publiczności wraz z przygotowaniem programu specjalnego, np. mapping 3D;
• kontynuacja autorskiego projektu pn. „Pamiętamy”, celem którego jest identyfikacja grobów i zapalenie zniczy, na grobach w których zostały pochowane osoby niosące pomoc więźniom KL Auschwitz – Birkenau. Projekt dotyczy miejscowości położonych na ziemi oświęcimskiej i połączony jest z przeprowadzeniem lekcji muzealnych w szkołach;
• kontynuacja projektu pn. „Akademia Dziedzictwa Pamięci”, którego pilotażową częścią objęci będą nauczyciele, a następnie inne grupy z włączeniem osób zainteresowanych poznawaniem i ochroną dziedzictwa kulturowego swojej rodziny, lokalnej społeczności czy regionu. Projekt uwzględnia również poznawanie wystawy stałej Muzeum i organizowanie warsztatów wpisujących się w tematykę Akademii Dziedzictwa Pamięci;
• dalsze prowadzenie portalu edukacyjnego, portal ten powstał w 2020 r. w okresie pandemii Covid – 19, i stanowił formę wyjścia z ofertą muzealną na zewnątrz, wobec ograniczeń kontaktów międzyludzkich, a ponieważ stanowi sprawdzone narzędzie edukacyjne, powinien być uzupełniany o nowe treści. Portal zawiera treści historyczne m.in.: scenariusze lekcji, dla dzieci i młodzieży oraz dla nauczycieli, warsztaty, mini – wykłady, opowieści rodzinne mieszkańców, sesje, itp.;
• spotkania z historią – to również autorski projekt polegający na partycypacji społecznej i angażowaniu lokalnej społeczności w przekaz treści historycznych. Realizowany jest przy współpracy z lokalną społecznością. Spotkania ze świadkami historii, odbywają się w różnych miejscowościach ziemi oświęcimskiej;

2. Wystawy czasowe

• kontynuacja wystawy pn. „Twarze pamięci” o kolejne postaci lokalnych bohaterów niosących pomoc więźniom KL Auschwitz – Birkenau. Panuje się również wykorzystanie przestrzeni wewnętrznej Muzeum celem kontynuacji projektu pn. „Usłyszeć zapomniane głosy – losy mieszkańców ziemi oświęcimskiej w I połowie XX w.”, prezentując wystawy przygotowane w ramach projektu min. przez nauczycieli ze szkół powiatu oświęcimskiego;
• zorganizowanie wystawy czasowej na temat losów dzieci robotnic przymusowych w ramach współpracy partnerskiej z niemieckim powiatem Dachau. Otwarcie wystawy połączone będzie z konferencją edukacyjną;
• popularyzowanie wystaw czasowych w formie on-line za pośrednictwem portalu edukacyjnego;
• zaangażowanie do współpracy w zakresie prezentowania wystaw czasowych w poszczególnych miejscowościach powiatu oświęcimskiego – lokalnych instytucji kultury oraz NGO sów działających w obszarze ochrony dziedzictwa kulturowego.

5. DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWA (W TYM WYDAWNICZA).

• 1. Działalność badawcza.

Prowadzenie badań dotyczących historii ziemi oświęcimskiej. Muzeum w dalszym ciągu powinno realizować wytyczony już wcześniej kierunek w zakresie badań nad historią ziemi oświęcimskiej, losów jej mieszkańców z uwzględnieniem różnorodności etnicznej i kulturowej, ze szczególnym zwróceniem uwagi na ich tragiczną sytuację w okresie niemieckiej okupacji i badanie postaci bohaterów udzielających pomocy więźniom niemieckiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz – Birkenau. Ważnym kierunkiem jest również dalsze prowadzenie badań nad działaniem polskiego ruchu oporu w okresie okupacji.

• 2. Działalność wydawnicza.

Wskazana jest realizacja wydawnictw naukowych, zarówno w postaci tradycyjnej (publikacje książkowe) jak również w postaci elektronicznej. W ten sam sposób, zamierza się wydawać materiały naukowe prezentowane w czasie sesji, odczytów czy też konferencji popularno – naukowych organizowanych przez MPMZO. W najbliższym czasie (o ile sytuacja finansowa Muzeum na to pozwoli) planuje się wydanie publikacji pn. „Pomoc miała twarz kobiety” w wersji językowej angielskiej i niemieckiej. Planuje się również wydanie publikacji zwierających wspomnienia mieszkańców ziemi oświęcimskiej odnoszące się do czasów minionych.

• 3. Organizowanie spotkań o charakterze naukowym.

W dalszym ciągu powinno się kontynuować organizowanie otwartych dla ogółu odbiorców odczytów, konferencji/sesji popularnonaukowych, spotkań z historią, dostępnych w odbiorze w postaci hybrydowej ( stacjonarnie i on-line ) co najmniej 3 – 4 razy w roku, co powinno być traktowane jako standardowy aspekt działalności naukowej. W związku z tym celowe jest nawiązywanie współpracy z ośrodkami naukowymi i koncentrowanie wokół Muzeum naukowców zajmujących się tematyką wpisującą się w zadania statutowe Muzeum.

• 4. Inne aspekty działalności naukowej.

Istotnym elementem działalności naukowej jest kontynuacja projektów badawczych z partnerami lokalnymi, regionalnym z obszaru całej Polski ale również z instytucjami zagranicznymi. Ważną kwestią z tym związaną jest motywowanie pracowników merytorycznych do aktywnego udziału w życiu naukowym, poprzez ułatwianie i wsparcie finansowe podejmowanych przez nich aktywności naukowych wykraczających poza obowiązki służbowe.

6. ZARZĄDZANIE ZBIORAMI

Od początku powstania MPMZO, pomimo ograniczeń w postaci funkcjonowania w wynajmowanych pomieszczeniach czy też ograniczonego składu osobowego pracowników merytorycznych, udało się pozyskać zbiory w postaci relacji i wspomnień świadków historii (144 godzin nagrań) oraz 1 351 sztuk eksponatów. Dalszą priorytetową kwestią jest kontynuowanie działań, celem poszukiwania świadków historii – mieszkańców ziemi oświęcimskiej oraz nagrywanie ich relacji i wspomnień odnoszących się do okresu II wojny światowej. W dalszym ciągu należy wzbogacać kolekcję zbiorów, min. o fotografie, dokumenty, pamiątki osobiste i przedmioty codziennego użytku, pamiątki historyczne, materiały dokumentacyjne, obiekty o charakterze artystycznym i dzieła sztuki związane z ziemią oświęcimską. Pozyskane zbiory gromadzone są w pomieszczeniu magazynowym spełniającym standardy nowoczesnego muzealnictwa. W ramach współpracy z Małopolskim Centrum planuje się poddanie pełnej digitalizacji i udostępnienie on – line części zbiorów dla szerokiego grona odbiorców. Zdigitalizowane zbiory mogą być wykorzystywane w edukacji do działań partycypacyjnych, np. poprzez social – media.

7. ZARZĄDZANIE INSTYTUCJĄ

• 1. Struktura organizacyjna MPMZO.

Struktura organizacyjna MPMZO, określona jest w „Regulaminie Organizacyjnym Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej” nadanym przez Dyrektora Muzeum 26 marca 2020 r. W strukturze organizacyjnej Muzeum, wyodrębnia się: dział historyczny, dział edukacyjny, dział informacji i promocji, stanowisko głównego księgowego i dział finansowo – księgowy, dział administracyjno-gospodarczy i sekretariat.

• 2. Zatrudnienie.

W początkowym okresie funkcjonowania Muzeum, zespół pracowników merytorycznych (ilość 5 osób) koncentrował swoją aktywność na prowadzeniu kwerend i pozyskiwaniu materiałów niezbędnych do opracowania scenariusza wystawy oraz do zrealizowania całego procesu inwestycyjnego związanego z adaptacją budynku „lagerhaus”, przeznaczonego na siedzibę Muzeum. Z chwilą oddania budynku muzealnego zwiększone zostało zatrudnienie o pracowników obsługi, niezbędnych do prawidłowego działania instytucji (kasa, utrzymanie czystości, ochrona) bez zwiększania zatrudnienia w działach merytorycznych. Na obecny stan zatrudnienia składa się 6 etatów merytorycznych w tym dyrektor, 9 etatów administracji i obsługi i 1 etat w księgowości. Razem 16 etatów. Ten stan kadry jest niewystarczający dla realizacji obecnych i przyszłych planów działania, związanych szczególnie z edukacją, prowadzeniem warsztatów i lekcji muzealnych, eventów, promocją muzeum w przestrzeni publicznej, i pozyskiwaniem zbiorów w postaci nabytków, relacji, wspomnień starszych wiekiem mieszkańców ziemi oświęcimskiej. Działania te, aby były efektywne wymagają zwiększenia zatrudnienia w działach merytorycznych o co najmniej 5 etatów. Rozbudowa etatów o pracowników merytorycznych jest konieczna, dla zintensyfikowania statutowych działań jednostki, co jednak będzie możliwe w przypadku zwiększenia dotacji podmiotowej dla Muzeum.

• 3. Stanowisko wicedyrektora.

Z aktualnie obowiązującego statutu MPMZO wynika, że w Muzeum może być utworzone stanowisko wicedyrektora. Z uwagi na fakt, że Muzeum sukcesywnie rozwija się na wielu płaszczyznach jednocześnie, (vide 70 wydarzeń z udziałem publiczności w okresie od V – XII 2022 r.) oraz wobec obciążeń związanych z realizacją funkcji dyrektora – powołanie wicedyrektora z pewnością przyczyni się do poprawy efektywności pracy.

• 4. Wolontariat i inne

Ważnym aspektem zarządzania instytucją jest pozyskiwanie do współpracy młodzieży oraz zainteresowanych osób dorosłych w ramach działań wolontariatu, co jest szczególnie przydatne w czasie organizowanych wydarzeń i eventów. Planuje się również współpracę z Powiatowym Urzędem Pracy w Oświęcimiu w zakresie realizacji umów stażowych i robót interwencyjnych. Również zawieranie umów praktyk studenckich, szczególnie z PWSZ im. rtm. Pileckiego w Oświęcimiu są ważnym i wzbogacającym aspektem funkcjonowania placówek ale również przyczynia się do wzrostu świadomości młodych ludzi w temacie ochrony dziedzictwa kulturowego

8. MAJĄTEK NIERUCHOMY

Na rzecz MPMZO Powiat Oświęcimski ustanowił prawo użytkowania nieruchomości zabudowanej budynkiem dawnego Lagerhaus na działce o powierzchni około 1,30 ha położonej w Oświęcimiu, wraz z prawem dysponowania nieruchomością na cele budowlane. Ponadto na podstawie umowy użyczenia zawartej pomiędzy Skarbem Państwa a Muzeum, do dyspozycji Muzeum użyczono działki o powierzchni około 0,5 ha z przeznaczeniem min. na cele kulturalno – oświatowe. Po przekazaniu nieruchomości, przez trzy kolejne lata, prowadzona była inwestycja pn. „Adaptacja budynku na potrzeby Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej wraz z wykonaniem ekspozycji stałej”, a budynek został oddany do użytku końcem 2021r. Obecnie Muzeum funkcjonuje w budynku o powierzchni użytkowej 1500 m². Ważnym elementem wykorzystywanym w prowadzonej działalności jest przestrzeń wokół budynku, na której znajduje się ścieżka edukacyjna tzw. „Ścieżka Superbohaterów” dla najmłodszych odbiorców oraz tereny zielone wykorzystywane indywidualnie lub też na potrzeby organizowanych eventów.

9. INWESTYCJE

Przy określaniu planów inwestycyjnych na przyszłość, koniecznym jest pozyskanie dodatkowej powierzchni w postaci pomieszczeń i przestrzeni do prowadzenia edukacji muzealnej, do prezentowania wystaw czasowych, czy też przestrzeni z przeznaczeniem na organizację eventów i koncertów. W związku z obserwowanym zwiększającym się zainteresowaniem ofertą muzealną gości zagranicznych, należy dążyć do zakupu dodatkowych około 40 – 50 audio-przewodników wraz z tłumaczeniami treści na język ukraiński, włoski i hiszpański. Obecnie, zwiedzanie wystawy odbywa się przy pomocy audio-przewodników dostępnych w języku ojczystym oraz w tłumaczeniach na język angielski i niemiecki. Wyzwaniem niedalekiej przyszłości jest zwiększenia dostępności do Muzeum za pośrednictwem wirtualnego sposobu zapoznawania się z wystawą.

10. KOMUNIKACJA ZEWNĘTRZNA

Wszystkie podejmowane w Muzeum działania są powiązane z odpowiednimi działaniami promocyjnymi, które stanowią podstawowy element w pozyskiwaniu odbiorców i funkcjonowaniu instytucji kultury w przestrzeni publicznej. Działania promujące Muzeum realizowane są z wykorzystywaniem tradycyjnych form przekazu, ale również w oparciu o wykorzystanie narzędzi multimedialnych. Aktywność ta owocuje coraz większym zainteresowaniem odbiorców ofertą muzealną. Przyczynia się do tego atrakcyjna merytorycznie i graficznie strona internetowa i ciągła aktywność instytucji w social mediach (Facebook, Twitter, Instagram). Różnorodne działania przekładają się również na coraz większą frekwencję gości, która wynosi już około 9 000. Aktywność w social mediach przedstawia się to następująco:

• strona internetowa https://www.muzeumpamieci.pl/aktualnosci/ Oglądalność strony internetowej: ilość użytkowników – 23 320; ilość odsłon – 62 551; sesje – 32 258
• Facebook – liczba obserwujących wynosiła 1 917
• Instagram – liczba obserwujących 752
• Twitter – liczba obserwujących 160
• Liczba publikacji w mediach poświęconych Muzeum z roku na rok jest coraz większa i wynosi około 100 publikacji.

Użytkownicy wg grup wiekowych (dane orientacyjne), spośród których ponad 60 procent wszystkich użytkowników to kobiety, przedstawia się następująco:

• 18-24 lata – ok. 8%
• 25-34 lata – ok. 17%
• 35-44 lata – ok. 27%
• 45-54 lata – ok. 21%
• 55-64 lata – ok. 12%

Strona internetowa Muzeum dostępna jest również w angielskiej wersji językowej i obecnie, 15 procent użytkowników korzysta z tej wersji serwisu. Z uwagi na bardzo duże zainteresowanie muzealną ofertą młodzieży z Niemiec zasadne jest udostępnienie serwisu w języku niemieckim.

11. FINANSOWANIE DZIAŁALNOŚCI MUZEUM

MPMZO jako samorządowa instytucja kultury, prowadzona wspólnie przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Powiat Oświęcimski finansowana jest w oparciu o dotację podmiotową desygnowaną z budżetów Organizatorów. Na podstawie „Umowy w sprawie prowadzenia jako wspólnej instytucji kultury pod nazwą Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej” z dnia 14 czerwca 2018 r. Organizatorzy zobowiązali się do zapewnienia środków na bieżące funkcjonowanie Muzeum w wysokości 2 000 000 złotych – Minister i 500 000 zł Powiat na lata 2018 – 2028. Przy czym na 2023 r. Minister zwiększył środki dotacji o 178 000 zł. Obok dotacji pozyskiwanych od Organizatorów należy kontynuować podjęte już działania celem zwiększania przychodów własnych poprzez realizację usług handlowych w tym sprzedaż biletów, publikacji, pamiątek czy też wyrobów tematycznie związanych z profilem działalności muzeum. Planowanym źródłem przychodu są również środki z tytułu wynajmu powierzchni, szczególnie sali konferencyjnej. Ponieważ środki pozyskiwane z dotacji czy też z przychodów własnych pozwalają jedynie na prowadzenie działalności na podstawowym poziomie, celem zintensyfikowania działań należy poszukiwać dofinansowania ze źródeł zewnętrznych, a nawet specjalnego mecenatu instytucji spośród dużych przedsiębiorstw, aktywnie działających w regionie czy też w skali całego kraju. Możliwym sposobem jest budowanie partnerstwa międzysektorowego poprzez poszukiwanie sponsorów w lokalnym środowisku biznesowym w myśl idei społecznej odpowiedzialności biznesu. Ponadto, dodatkowego źródła pozyskiwania środków finansowych powinno się upatrywać w projektach realizowanych w partnerstwie publiczno – prywatnym.

12. WSPÓŁPRACA KRAJOWA I ZAGRANICZNA

Muzeum w trakcie realizacji swoich statutowych celów powinno nawiązywać współpracę z krajowymi i zagranicznymi instytucjami kultury, instytucjami naukowymi i edukacyjnymi, organami administracji rządowej i samorządowej, organizacjami pozarządowymi, mediami,a także osobami prawnymi, osobami fizycznymi oraz jednostkami organizacyjnymi nie posiadającymi osobowości prawnej. Współpraca powinna obejmować realizację wspólnych projektów, wymianę know-how w obszarze muzealnictwa oraz upowszechnianie wiedzy o dobrych praktykach. Obecnie lista podmiotów z którymi MPMZO współpracuje jest bardzo długa, a przyjętą strategią jest otwartość na współpracę z każdą organizacją, której cele będą zbieżne ze strategią działania Muzeum. Należy dążyć do rozwijania bezpośrednich kontaktów z innymi muzeami i instytucjami kultury, poprzez budowanie platformy wspólnego działania, w tym min. organizacji wystaw czasowych. W dalszym ciągu należy rozwijać, zainicjowaną już współpracę z instytucjami kultury z zagranicy, z partnerskiego niemieckiego powiatu Dachau. Najbliższym ważnym wydarzeniem będzie wspólna organizacja wystawy czasowej na temat losów dzieci robotnic przymusowych, połączona z konferencją o charakterze edukacyjnym. Należy kontynuować zainicjowaną już wcześniej współpracę ze stowarzyszeniami działającymi w obszarze kultury na Ukrainie, inicjując i zapraszając do kolejnych projektów. Ważnym aspektem jest współpraca z osobami indywidualnymi – kolekcjonerami, artystami, pasjonatami historii i sztuki działającymi na ziemi oświęcimskiej, w tożsamym z MPMZO obszarze.

Opracowała Dorota Mleczko