W poniedziałek, 7 kwietnia 2025 roku, w siedzibie Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej odbyła się konferencja pt. „Ofiary zbrodni katyńskiej z ziemi oświęcimskiej”. Wydarzenie, zorganizowane w 85. rocznicę tragicznych wydarzeń wiosny 1940 roku, poświęcone było pamięci polskich oficerów, policjantów i przedstawicieli inteligencji zamordowanych przez NKWD z rozkazu najwyższych władz Związku Radzieckiego. Wśród ofiar znaleźli się także mieszkańcy i osoby związane z ziemią oświęcimską.
Konferencja zgromadziła licznych gości – przedstawicieli władz samorządowych, Komendy Powiatowej Policji, instytucji kultury, lokalnej społeczności, młodzieży szkolnej oraz rodzinę Michała Ptaszkowskiego – policjanta z Oświęcimia, zamordowanego w Miednoje. Wysłuchano czterech wystąpień, które ukazywały zbrodnię katyńską zarówno w szerokim kontekście historycznym, jak i przez pryzmat losów konkretnych osób związanych z ziemią oświęcimską.
Jako pierwszy głos zabrał dr hab. Andrzej Synowiec, prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego. W wykładzie pt. „Zbrodnia katyńska – zagłada polskich elit” przypomniał tło decyzji z 5 marca 1940 roku i jej tragiczne konsekwencje. Przedstawił sylwetki wybranych ofiar, ukazując, jak szerokie warstwy społeczne zostały dotknięte tą zbrodnią. Wystąpienie poruszało też kwestie warunków panujących w sowieckich obozach, prób wyjaśnienia losu zaginionych oficerów, wieloletniego tuszowania zbrodni, aż po przełom lat 90., gdy pierwszy prezydent Związku Radzieckiego Michaił Gorbaczow oficjalnie potwierdził odpowiedzialność ZSRR.
Następnie wystąpił dr Dominik Abłamowicz z katowickiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. W wystąpieniu „Polskie prace ekshumacyjne w Katyniu” podzielił się osobistymi wspomnieniami z udziału w badaniach prowadzonych na miejscu zbrodni w latach 90. XX wieku. Jego relacja ukazała zarówno trud pracy sondażowo-ekshumacyjnej, jak i jej doniosłe znaczenie dla dokumentowania prawdy historycznej.
Trzecim prelegentem był dr Marcin Krzek-Lubowiecki z IPN w Krakowie, autor wykładu „Elity ziemi oświęcimskiej – ofiary zbrodni katyńskiej”. Przedstawił on sylwetki wybranych przedstawicieli lokalnych elit – osób pochodzących z ziemi oświęcimskiej lub z nią związanych – których życie przerwała zbrodnia katyńska. Lokalny wymiar tej tragedii szczególnie poruszył uczestników konferencji.
Na zakończenie głos zabrał doktor Jarosław Ptaszkowski – przedstawiciel Rodzin Katyńskich. Jego osobiste wspomnienie o losach krewnego, Michała Ptaszkowskiego, oświęcimskiego policjanta zamordowanego w Miednoje, stało się symbolicznym i poruszającym zamknięciem konferencji.
Wydarzeniu towarzyszyła refleksja nad znaczeniem pamięci i koniecznością jej pielęgnowania. W tym kontekście przypomniano akcję sadzenia Dębów Pamięci, poświęconych konkretnym ofiarom zbrodni katyńskiej, realizowaną przez uczniów szkół z ziemi oświęcimskiej.
Dziękujemy wszystkim prelegentom i uczestnikom za obecność oraz wspólne upamiętnienie ofiar zbrodni katyńskiej. Wierzymy, że dzięki takim inicjatywom przywracamy należne miejsce tym, których przez lata próbowano wymazać z historii.Nagranie z konferencji dostępne jest tutaj:
