27 stycznia 1945 roku żołnierze Armii Czerwonej przekroczyli granice miasta i bramy niemieckiego nazistowskiego obozu Auschwitz. Wyzwolenia doczekało tylko ok. 7 tysięcy więźniów – mężczyzn, kobiet i dzieci.
W związku ze zbliżającym się frontem od 17 do 21 stycznia 1945 r. Niemcy wyprowadzili z KL Auschwitz i podobozów około 56 tysięcy więźniów. Pilnie strzeżone przez esesmanów kolumny ewakuacyjne zostały skierowane do Wodzisławia Śląskiego i Gliwic. W marszu śmierci, bo tak nazwano tę ewakuację zginęło od ok. 9 do 15 tys. więźniów.
Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej aktywnie włączyło się w obchody 80. rocznicy oswobodzenia Oświęcimia i KL Auschwitz.
Wystawa czasowa w Rynku Głównym
W przestrzeni Rynku Głównego w Oświęcimiu, przy współpracy z Urzędem Miasta Oświęcim, muzeum zorganizowało wystawę czasową pn. „Twarze pomocy. Mieszkańcy ziemi oświęcimskiej w służbie człowieczeństwu”. W południowej części Rynku zostało postawionych 7 ekspozytorów z 28 tablicami, na których znalazły się fotografie i biogramy 29 spośród ponad 1.2 tys. osób zaangażowanych w pomoc niesioną więźniom KL Auschwitz podczas niemieckiej okupacji. Wystawa będzie dostępna do końca marca 2025 r.
Wystawa czasowa w siedzibie muzeum
Do końca lutego 2025 r. w siedzibie MPMZO przy ulicy Kolbego 2A w Oświęcimiu można zwiedzać wystawę pn. „W czasie wojny milczą prawa”. Znalazły się na niej wybrane obrazy, rzeźby i tkaniny artystyczne z „kolekcji oświęcimskiej” znajdującej się w Libiąskim Centrum Kultury. Na kolekcję składają się prace wykonane po zakończeniu II wojny światowej i w większości podarowane Państwowemu Muzeum Auschwitz-Birkenau przez polskich i zagranicznych artystów: malarzy, rzeźbiarzy, grafików, studentów uczelni artystycznych i twórców nieprofesjonalnych. Dzięki porozumieniu między muzeum i libiąską instytucją kultury w 2012 r. te dzieła trafiły do LCK.
Wykład w Katowicach
21 stycznia 2025 r., na zaproszenie Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego, w Sali Sejmu Śląskiego w Katowicach z wykładem połączonym z prezentacją pn. „Fenomen ludzi dobrej woli” wystąpiła edukatorka muzealna Anita Bury. Ludźmi dobrej woli nazywa się mieszkańców ziemi oświęcimskiej i członków organizacji konspiracyjnych, którzy w czasie niemieckiej okupacji – z narażeniem życia – oprócz dożywiania więźniów KL Auschwitz dostarczali im odzież i leki, pośredniczyli w przekazywaniu nielegalnej korespondencji (grypsów), pomagali również w ucieczkach z obozu.
W spotkaniu udział wzięli: nauczyciele, studenci i uczniowie.
Obchody rocznicy
27 stycznia 2025 r. przypada 80. rocznica wyzwolenia niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz-Birkenau. „Główne obchody rozpoczną się o godzinie 16.00 w specjalnym namiocie, który stanie nad bramą do byłego obozu Auschwitz II-Birkenau. Jednym z symboli obchodów będzie wagon towarowy, który stanie bezpośrednio przed bramą” – informuje Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau.
Od 2005 roku dzień 27 stycznia jest Międzynarodowym Dniem Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Uchwaliło go Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych.